Regiment Grenadierów Króla Wilhelma I (2. zachodniopruski) nr 7 [Königlich-Preußisches Grenadier-Regiment König Wilhelm I. (2. Westpreussisches) Nr 7]

Stacjonujący w Legnicy regiment grenadierów został sformowany 20 lutego 1797 r. przez króla Fryderyka Wilhelma III na terenie Pomorza Gdańskiego. Fakt ten znalazł odbicie w nazwie jednostki – 2. Zachodniopruski Regiment Piechoty nr 7 (2.Westpreuβisches Infanterie Regiment Nr 7). 6 czerwca 1817 r. król Fryderyk Wilhelm III mianował ówczesnego księcia Wilhelma Pruskiego, późniejszego cesarza Wilhelma I, szefem 7 regimentu piechoty polowej (2. zachodniopruskiego).
Najwyższy rozkaz gabinetowy brzmiał: „Poczdam, 6 czerwca 1817 roku. Jako nowy dowód mojej życzliwości dla 7. Regimentu Piechoty mianowałem mojego syna księcia Wilhelma na jego szefa. Dotychczasowe dobre sprawowanie regimentu pozwala mi ufać, iż będzie on z całej mocy starał się zasłużyć na nadane mu wyróżnienie i ma odtąd obowiązek co miesiąc składać raport swojemu szefowi. Podpisano: Fryderyk Wilhelm”.

Po nominacji książę Wilhelm wysłał komendantowi regimentu pułkownikowi von Sendlitz list, w którym pisał: „Wyróżnienie, jakie mi nadano, mianując mnie szefem podlegającego Panu 7. Regimentu Piechoty (2. zachodniopruskiego) jest dla mnie najbardziej zaszczytną i najmilej widzianą niespodzianką, jaką Jego Wysokość Król mógł mnie obdarować. To dla mnie wielki honor stanąć na szczycie regimentu, któremu Król, jak sam rzekł, zawsze był życzliwy w dowód jego dobrej służby w czasach pokoju jak i wyjątkowych zasług w walce z wrogiem. Mając zawsze przed oczami te zaszczytne słowa, będziemy nadal dowodzić, że jesteśmy godni Jego łaski. Stąd zwracam się do Was z prośbą powiadomienia regimentu, jak bardzo cieszy mnie, że będę mógł zawrzeć z nim bliższy kontakt oraz jak wielce przy tym żałuję, że w tym roku nie będzie sposobności, aby stać się jemu bardziej znanym. Jednocześnie składam Panu Pułkownikowi podziękowania zarówno za pierwszy przesłany mi raport, jak i za przekazane mi w nim słowa dobrej woli od wszystkich Panu podległych żołnierzy, albowiem sprawiło mi to wielką radość. Z niecierpliwością czekam na chwilę, w której będę mógł być razem z regimentem, by mu osobiście przekazać, jak wielkim szczęściem napawa mnie zaszczyt do niego przynależenia. St. Petersburg, 15 lipca 1817, podpisano: Wilhelm, Książę Pruski”.

Dopiero 24 listopada 1818 r. w powrotnym marszu, wiodącym z Rosji do ojczyzny, po raz pierwszy, w Koblencji regiment dostąpił zaszczytu bycia pozdrowionym przez jego nowego szefa, a także cesarzową.

Pierwszy raz regiment do Legnicy został skierowany w 1819 r. Wkroczył wówczas do miasta batalion fizylierów (2. zachodniopruskiego) 7. regimentu piechoty, który stacjonował tutaj do 1830 r. W lipcu 1860 r. Legnica znowu otrzymała 7. regiment grenadierów, których dwa pierwsze bataliony zajęły garnizon. W 1882 r. dołączył do nich trzeci batalion, w latach 1893-1897 czwarty, a od 1 października 1909 r. oddział karabinów maszynowych. Już w roku 1859 regiment przejął pułkownik von Frankenberg, po którym w 1863 r. dowództwo objął von Rekowski; następnie w 1865 r. von Voigts-Rhetz; w 1870 r. – von Köthen; w 1871 r. – von Berken; w 1876 r. – hrabia von Schlieffen; w 1881 r. – Malotki von Trzebiatowski; w 1886 r. – von Buch; w 1890 r. – von Caprivi; w 1893 r. – von Liebermann; w 1896 r. – baron von Lüdinghausen-Wolff; w 1899 r. – von d. Osten; w 1902 r. – baron von Lüttwitz; w 1905 r. – von Kleist; w 1910 r. – baron von d. Borsch, po którym regiment przejął von Unruh w 1912. 2 sierpnia 1914 r., w dniu mobilizacji, decyzją cesarza Wilhelma II komendantem 7. Pułku Grenadierów został książę Oskar Karl Gustav von Preußen. Z grenadierami legnickimi związany był już on od 1906 r.

Ponad połowa żołnierzy miała swoje kwatery w kamienicach mieszczańskich i stołowała się w gospodach. Rozrzucenie pułku na terenie miasta trudno było pogodzić także z prawidłowym szkoleniem i dyscypliną żołnierzy. Dlatego wkrótce podjęto decyzję o budowie stałych koszar. Wybudowano je przy Grenadierstraße (ul. Hutników) w latach 1874-1882. Budowę pierwszego skrzydła koszar, położonego frontem do ulicy, rozpoczęto w 1874 r., a zakończono 1 października 1877 r. Jako budulca użyto cegły wyprodukowanej w leżącej w pobliżu (przy obecnej ul. Kilińskiego) cegielni Gottfrieda Bienwalda. Uroczystość otwarcia koszar odbyła się, z udziałem cesarza, w kasynie oficerskim. W budynku zakwaterowano żołnierzy I batalionu. Koszarowiec dla II batalionu, leżący wzdłuż ul. Sejmowej, budowano w latach 1879-1881. Żołnierze wprowadzili się do niego 21 września 1881 r., po powrocie z manewrów. W rok później 13 września 1882 r. zakończono budowę trzeciego koszarowca. W budynku został zakwaterowany na stałe batalion fizylierów, który dotychczas stacjonował w Lwówku Śląskim. Obecnie w tych zabudowaniach swoją siedzibę ma Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Legnicy. Garnizonowy lazaret przy dzisiejszej ul. Chojnowskiej został w pełni ukończony w 1877 r., a pierwsi pacjenci przybyli tu 2 lipca. Początkowo grenadierzy posiadali stanowiska strzelnicze znajdujące się na Siegeshöhe (Wzgórze Zwycięstwa). W latach 1861–1864 dołączono do nich stanowiska przeznaczone do strzelania na dużą odległość, mieszczące się przy folwarku Raffelsa; dodatkowo powstały stanowiska w Piątnicy (Pfaffendorf) i Pątnowie (Panten). W początkowym okresie jako poligon służyły błonia, nieco później wolny obszar miejskich łąk na wschód od Dobrzejowa (Hummel). Odkąd w 1905 r. teren ten został przeznaczony na pola irygacyjne, ćwiczenia odbywały się na wzgórzach przed Goślinowem (Gassendorf).
Po śmierci cesarza Wilhelma I, jego wnuk cesarz Wilhelm II wprowadził do nazwy regimentu imię dziadka. Od tej pory brzmiała ona: Regiment Grenadierów Króla Wilhelma I (2. zachodniopomorski) nr 7 [Königlich-Preußisches Grenadier-Regiment König Wilhelm I (2. Westpreussisches) Nr 7].

Legniccy grenadierzy wchodzili w skład 18. Brygady Piechoty (18. Infanterie-Brigade). Jej sztab pod dowództwem generała brygady v. Mirbacha znajdował się w Legnicy w latach 1866 – 1872. Po 23 latach, 1 lutego 1895 r. sztab ponownie znalazł miejsce w Legnicy, dokąd przeniesiono go z Głogowa. 7 lutego przybył do Legnicy nowo mianowany komendant generał brygady von Mützschesahl. Dowództwo obejmowało 7. i 19. regiment oraz – dodatkowo – rejonowe oddziały Legnicy, Jawora, Lubania i Jeleniej Góry. Kolejnymi generałami brygady byli: w 1898 von Eichhorn; w 1901 – von Ranke, w 1902 – von Oppeln-Bronikowski, w 1906 – von Wallenberg; w 1908 – Kuntzen i w 1911 v. Conta.

Grenadierzy legniccy brali udział w wojnach: prusko-austriackiej (1866), prusko-francuskiej (1870-1871) i I wojnie światowej (1914-1918). Podczas pierwszej z tych wojen regiment pod koniec czerwca uczestniczył w walkach pod Nachodem i Czeskimi Skalicami (Skalitz). Szczególnie bitwa pod Skalitz tragicznie zapisała się w historii pułku, zginęło wówczas 22 oficerów i 463 żołnierzy. W działaniach wojennych pomiędzy Prusami a Francją w latach 1870 – 1871 grenadierzy z legnickiego regimentu brali udział w bitwach pod Weißenburgiem (4 sierpnia 1870), pod Wӧrth (6 sierpnia 1870). W obu tych starciach regiment stracił 73 proc. stanu oficerów i 30 proc. żołnierzy. Później grenadierzy walczyli także pod Sedanem i Paryżem. Do Legnicy wrócili 2 czerwca 1871 r. W 1900 r. ochotnicy z legnickiego regimentu brali udział w walkach prowadzonych przez Niemcy w Chinach, a w latach 1902 - 1905 w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej.
Podczas I wojny światowej 18. Brygada Piechoty, w skład której wchodzili legniccy grenadierzy, podlegała 9. Dywizji Piechoty z Głogowa. Jednostka ta podczas wojny brała udział w walkach na froncie zachodnim, przeciwko Francuzom. Po wojnie Regiment Grenadierów Królewskich w Legnicy został rozwiązany.  

Źródła:
G. Humeńczuk, Legnica około 1900 roku, Legnica 2004
G. Humeńczuk, Legnickie pomniki przed II wojna światową, Legnica 2000
A. Zum Winkel, Die Stadt Liegnitz seit der Einführung der Städteordnung im Jahre 1809, Liegnitz 1913
Liegnitzer Tageblatt z 1917 roku
www.pwsz.legnica.edu.pl