Dewerdeck Gottfried

Gottfried Dewerdeck jest twórcą Silesii Numismatici, uznawanej za pierwsze poważne dzieło dotyczące numizmatyki śląskiej. Jej autor urodził się 21 kwietnia 1675 r. w Legnicy lub Maywalde. O jego życiu nie zachowało się zbyt wiele informacji. Gottfried Dewerdeck ukończył w Lipsku studia teologiczne, gdzie w 1695 r. został magistrem. Po wyborze 13 marca 1700 r. na diakona w Legnicy, 19 marca został wyświęcony w Żarach, by już dwa dni  później objąć urząd w parafii Marii Panny. Stosowane w ramach kontrreformacji przez rząd cesarski praktyki odsuwania protestantów od sprawowania urzędów publicznych, jeszcze w tym samym roku pozbawiły go tego stanowiska. Mógł wrócić na nie dopiero w 1707 r. po konwencji w Altranstädt, narzuconej cesarzowi Józefowi I przez króla Szwecji Karola XII. Wtedy też został diakonatem. Od 1709 r. pełnił funkcję archidiakona w parafii św. Piotra i Pawła. Tam też pod swoją pieczą miał bibliotekę, której zbiory w znacznej części ocalały i przechowywane są obecnie w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Oprócz ksiąg gromadzono w niej również monety i medale. Dewerdeck porządkował, inwentaryzował i systematycznie uzupełniał kolekcję o nowe okazy. Jeszcze w 1708 r. opublikował on niewielką broszurę Kurtzer Begrieff eines Werckes Silesia Numismatica genannt. Był to dopiero wstęp do dzieła jego życia, które w wyniku braku zrozumienia i zainteresowania przez potencjalnych wydawców zmuszony był opublikować własnymi siłami w Jaworze w 1711 r. Opracowanie ukazało się pod tytułem Silesia Numismatica oder Einleitung zu dem Schlesischen Münz-Cabinet. Dzieło Dewerdecka jest pierwszą poważną próba ujęcia i opisania śląskich monet i medali. Księga obejmowała ponad 850 stron tekstu, na których szczegółowo autor opisał większości dotąd wydanych na Śląsku monet i medali. Biorąc przykład z podobnych niemieckich publikacji, wzbogacił swoje dzieło o 41 tablic z wyobrażeniami monet w formie miedziorytów. Łacińskie inskrypcje występujące na poszczególnych monetach i medalach przetłumaczył na język niemiecki, a także rozwiązywał pojawiające się skróty literowe, występujące szczególnie w tytulaturze. Niemal każdy opisany obiekt poprzedził obszernym historycznym objaśnieniem.  Wartość dzieła w znaczący stopniu podwyższa fakt, że autor w wielu wypadkach przy opisywanych medalach podawał ich projektantów.

Silesia Numismatica została podzielona na sześć części. W pierwszej Dewerdeck opisał monety kolejnych cesarzy, królów polskich i książąt polskich, królów czeskich, kolejnych cesarzy, a także książąt niemieckich jako zwierzchnich książąt Śląska. W drugiej przedstawił monety biskupów wrocławskich oraz książąt legnicko-brzeskich. W trzeciej zaś monety pozostałych księstw śląskich. Czwartą poświęcił monetom panów śląskich oraz miast śląskich poza Wrocławiem. Pozostałe dwie księgi zawierały opis monet Wrocławia i monet bitych przez stany śląskie. Dzieło Dewerdecka stało się niewątpliwie podstawowym źródłem dla następnych badaczy numizmatyki śląskiej – Jana Christiana Kundemanna, Hansa Segera czy Ferdinanda Friedensburga.

Gottfried Dewerdeck zmarł 13 listopada 1726 r. w Legnicy. Jego spuścizna, oprócz wspomnianego dzieła numizmatycznego, obejmuje tematykę teologiczną. Poza tym  przetłumaczył z angielskiego kilka opracowań, m.in. książkę Johanna Wilkinsa, Discurs von der Gabe zu bethen.

Źródła:
A. Więcek, G. Dewerdeck i J. Chr. Kundmann - pionierzy badań śląskiego medalierstwa, „Kwartalnik Opolski” Nr 1-4, 1990
H. Rusek, Gottfried Dewerdeck - legnicki numizmatyk z XVIII wieku, „Wrocławskie Zapiski Numizmatyczne”, Nr 1 (15), 1998
L. Harc, Monety księstwa legnicko-brzesko-wołowskiego w pierwszych opracowaniach numizmatycznych na Śląsku, [w:] Silesia Numismatica, Ducatus Lignicensis et Bregensis. Liber Primus, Legnica 2001