Établissement Badehaus

Zakład kąpielowy Badehaus został otwarty w 1812 r. Położony był nad Młynówką, mieścił się przy Bismarckstraße 4 (ul. Korfantego), pomiędzy dzisiejszymi ul. Reymonta i Korfantego. W swojej ofercie miał usługi higieniczne i gastronomiczne. Badehaus był miejscem, w którym można było posłuchać orkiestry Benjamina Bilse. Tutaj ok. 1857 r. znajdowała się jedna z dwóch letnich scen teatralnych w Legnicy, gdzie można było obejrzeć farsy, komedie, wodewile i przedstawienia baletowe. Od 1881 r., działała pod nazwą Viktoriatheater. W latach 80. XIX restaurację Badehaus prowadził Gaspari Savi, na przełomie XIX/XX w. była już ona w ręku Augusta Erdnera. 27 października 1907 r. w Bismarckhalle kąpieliska pod nazwą Uniotheater miała miejsce pierwsza projekcja kinowa w Legnicy. Przed wybuchem pierwszej wojny światowej jej właścicielem był Franz Schulz. Prawdopodobnie Badehaus zaprzestał swojej działalności na początku lat 20. XX w.

Źródło: G.Humeńczuk, Legnica około 1900 roku, Legnica 2004

Pierwsze kino w Legnicy

Liegnitzer Tageblatt, 29 października 1907 r.
Nowy iluzjon został otwarty w sobotę w Bismarckhalle w budynku kąpieliska: projekcja rozpoczęła się o godzinie 6. przed zaproszonymi gośćmi, wśród których znaleźli się, między innymi, miejski radca budowlany Paul Oehlmann, panowie radni Eduard Meissner i Hermann Entel oraz Dyrektor Liegnitzer Elektrizität-Werke (Legnicki Zakład Elektryczny), pan Georg Scheerer. O godzinie 8. natomiast rozpoczęła się projekcja przeznaczona dla szerszej publiczności. W tym celu sala została odremontowana i otrzymała nowe wyposażenie. Podłoga w pomieszczeniu dla widzów stopniowo podnosi się, tak aby umożliwić osobom siedzącym w ostatnich rzędach oglądanie filmu bez przeszkód, oczywiście pod warunkiem, że kapelusze na głowach tych z przodu nie są zbyt duże. Rzędy krzeseł zostały ze sobą połączone, dzięki czemu nie ma możliwości ich przesuwania. Obok sali mieści się mała restauracyjka, w której znajduje się wyjście awaryjne prowadzące do ogrodu. Aparat kinematograficzny ma wyborne źródło światła – elektryczne – oraz doskonale oszlifowaną soczewką, tak że obrazy są bardzo wyraźne i padają na ekran bez migotania ani bez drgania. Również przekaz w większości przypadków bardzo długich filmów jest bardzo dobrej jakości. W tym celu, aby ruchome zdjęcia mogły również przemówić, śpiewać i muzykować mechanizm przenośnika jest elektryczny oraz jest połączony z potężnym głośnikiem (auxetophonem) poruszanym sprężonym powietrzem należącym do ulepszonego gramofonu. Taka konstrukcja umożliwia równomierne pojawianie się ruchu i śpiewu. Między innymi można było usłyszeć i zobaczyć pieśń pijacką Falstaffa z Wesołych Kumoszek wraz ze sceną z tej opery, jak i Menuet i inne tańce ukazane w indywidualnych obrazach. Również w przerwach pomiędzy obrazami, z głośnika dobywały się w bardzo dobrej jakości utwory muzyczne, arie operowe, jak i inne pieśni, tańce i marsze. Z przedstawionych filmów tylko dwa były znane, natomiast reszta była zupełnie nowa; wymienimy tutaj „Fatamorganę” we wspaniałych kolorach, następnie „Złodziej rowerów”, „Pies Bernardyn”, „Śliski lód” oraz „Pod wierną opieką”. Ażeby dać widzom możliwość rozpoczęcia oglądania w każdej chwili, również tutaj, tak jak i w innych lokalnych teatrach kinematograficznych, wprowadzono przedstawienia ciągłe, podczas których widz może zostać na sali, aż do chwili, kiedy obraz, który widział jako pierwszy, znowu się nie pojawi.

Liegnitzer Tageblatt, 3 maja 1917 r.
Dziesięć lat legnickiego kina. W tym roku mija dziesięć lat od chwili, kiedy w Legnicy otwarto pierwszy iluzjon. Filmy przedstawiono po raz pierwszy 27 października 1907 roku w „Bismarckhalle” (sala Bismarcka) w budynku kąpieliska pod nazwą Uniontheater. Wkrótce za ich przykładem utworzono następne kinematografy, przy ulicy Mittelstraβe (ul. Środkowa) i Breslauer Straβe (ul. Wrocławska). Tylko podczas jednej dekady iluzjon tak się rozpowszechnił, że obecnie stoi na bardzo wysokim poziomie rozwoju w naszym mieście. Pomimo jakże rozmaitych wrogich ataków skierowanych przeciwko iluzjonowi na początku jego istnienia, jego ideę udało się przeforsować, a sam kinematograf staje się coraz bardziej doskonały pod względem technicznym. Dzisiaj w Legnicy mamy iluzjony, które pod każdym względem należą do najlepszych.

Tłumaczenie: Iwona Wilcox