Akademia Rycerska

19 kwietnia 1708 r. cesarz Józef I Habsburg proklamował powstanie w Legnicz Józefińskiej Królewskiej Akademii Rycerskiej (Academia Regia Josephina Lignicensis). Już 11 listopada 1708 r. na legnickim zamku miała miejsce inauguracja jej działalności.

Utworzona akademia dostępna była dla młodzieży szlacheckiej, zarówno wyznania katolickiego, jak też katolików. Przygotowywać miała swoich wychowanków do sprawowania urzędów państwowych i dowódczych funkcji w wojsku. Aby rozpocząć w niej naukę, należało mieć skończone 16 lat. Edukacja trwała maksymalnie trzy lata. Kształcono w zakresie prawa cywilnego i kanonicznego, historii z polityką, genealogią i heraldyką, literatury niemieckiej, filozofii, geografii, matematyki z arytmetyką, geometrią, mechaniką i optyką, a także architektury cywilnej i militarnej z uwzględnieniem rysunku perspektywicznego, sztuki fortyfikacji i artylerii. Uczono języka francuskiego i włoskiego. Łacina i greka były nieobowiązkowe. Ekonomiczną podstawę Akademii Rycerskiej stanowiły dochody Fundacji Świętojańskiej, utworzonej w 1646 r. przez księcia legnickiego Jerzego Rudolfa.

W 1709 r. na parceli u zbiegu dzisiejszych ulic o.o. Zbigniewa i Michała oraz  Bilsego, wzniesiono pierwszy nowy budynek Akademii – ujeżdżalnię. Zachowana do dzisiaj budowla stanowi wydzieloną architektonicznie bryłę po północnej stronie skrzydła zachodniego. Dalsze prace budowlane pod kierunkiem legnickiego mistrza murarskiego Johanna Scheerhofera rozpoczęto w lipcu 1728 r. Do 1735 r. gotowe były skrzydła południowe i wschodnie, oraz krótkie skrzydło zachodnie, oddzielone od budynku ujeżdżalni tzw. Małym Dziedzińcem. Rozpoczęto także prace przy budowie skrzydła północnego, przerwane po przejęciu Śląska przez Prusy w 1740 r. Dopiero w 1802 r. ukończono północne skrzydło z tzw. Nową Ujeżdżalnią. W latach 1902-1903 przebudowano górną kondygnację Starej Ujeżdżalni. Powstała wówczas szkolna aula, zwana Salą Królewską. Inicjatorem przebudowy był ówczesny kurator szkoły Carl August von Kospoth, autorem projektu był radca budowlany rejencji legnickiej Fritz Pfeiffer.

Przez mury Akademii do 1811 r. przewinęło się ponad 1000 uczniów. Pochodzili oni głównie ze Śląska, z krajów monarchii habsburskiej, z państw niemieckich i Rzeczypospolitej. W okresie pruskim, po 1787 r., uczelnia zaczęła ewaluować w kierunku szkoły średniej, której celem było przygotowanie młodzieży do przyszłych studiów uniwersyteckich. Granicę wieku obniżono do 12 lat. W 1809 r. wstęp do Akademii uzyskała młodzież pochodzenia mieszczańskiego.

W 1811 r. Akademia stała się królewsko-pruskim gimnazjum. W 1901 r. gimnazjum zostało upaństwowione. Dwa lata później, w 1903 r., szkole nadano oficjalną nazwę Gymnasium Johanneum, będącą w powszechnym użytku od początku XIX w. W 1944 r. szkoła, a także znajdujący się w niej internat, zakończyły swoją działalność.

Po 1945 r. budynki dawnej Akademii Rycerskiej pozostawały w zarządzie Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej. W 1978 r. budynek został przekazany polskiej administracji. Obecnie swoje siedziby znalazły tutaj Urząd Stanu Cywilnego, Legnickie Centrum Kultury, Szkoła Muzyczna, Muzeum Miedzi oraz Wydział Spraw Obywatelskich Urzędu MIasta w Legnicy.

Źródło: G. Humeńczuk, Akademia Rycerska w Legnicy. Dzieje Gmachu i instytucji, Legnica 2009
Wątek na forum Liegnitz.pl